มาตรฐานการดำเนินงานคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ (SOP) สำหรับคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

          คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (Human Research Ethics Committee of Khon Kaen University) มีพันธกิจสำคัญในการพิทักษ์สิทธิ ศักดิ์ศรี ความปลอดภัย และคุณภาพชีวิตของอาสาสมัครผู้เข้าร่วมวิจัย ควบคู่ไปกับการส่งเสริมให้การศึกษาวิจัยของมหาวิทยาลัยดำเนินไปอย่างมีคุณภาพ เป็นที่ยอมรับในระดับชาติและนานาชาติ

          ในปัจจุบัน การวิจัยทั้งทางการแพทย์และสังคมศาสตร์มีความหลากหลายมากขึ้น การพิจารณาโครงการจริยธรรมการวิจัย ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล ได้แก่ ปฏิญญาเฮลซิงกิ (Declaration of Helsinki) และแนวปฏิบัติการวิจัยทางคลินิกที่ดี (ICH-GCP) จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง การพิจารณาโครงการวิจัยจึงต้องอาศัยกระบวนการที่มีระบบ โปร่งใส ตรวจสอบได้ และยึดหลักมาตรฐานเดียวกัน

          คณะอนุกรรมการพัฒนาวิธีดำเนินการมาตรฐาน ได้จัดทำ มาตรฐานการดำเนินงาน (Standard Operating Procedures: SOP) เพื่อเป็นกรอบและแนวทางที่ชัดเจนสำหรับคณะกรรมการฯ ในการปฏิบัติงาน ตั้งแต่การรับเรื่อง การพิจารณา การติดตาม ไปจนถึงการจัดเก็บข้อมูล โดยมีเป้าหมายเพื่อให้การดำเนินงานมีเอกภาพและสอดคล้องกับหลักจริยธรรมสากล โดยคณะกรรมการจริยธรรมฯ ดำเนินการพิจารณาโครงการตามมาตรฐานการดำเนินงานอย่างเสมอมา

          แม้คณะกรรรมการจริยธรรมฯ จะมีมาตรฐานการดำเนินงานแล้วอาจไม่เพียงพอ กรรมการและผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีความเข้าใจที่ถูกต้องและสามารถประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสม ตลอดจนรับทราบการแก้ไขและปรับปรุงขั้นตอนการดำเนินการให้เป็นปัจจุบันทุกครั้ง การอบรมจึงมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจ ที่จำเป็นต่อการนำไปใช้ได้จริง

          ศูนย์จริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดทำหลักสูตรการอบรมมาตรฐานการดำเนินงาน (SOP) แบบออนไลน์ขึ้น สำหรับคณะกรรมการจริยธรรมฯ เจ้าหน้าที่ศูนย์จริยธรรมฯ เพื่อทบทวนความรู้ และความเข้าใจเกี่ยวกับมาตรฐานการดำเนินการที่เป็นปัจจุบัน โดยหลักสูตรนี้ประกอบไปด้วย 4 หัวข้อ ดังนี้

1.       โครงสร้างพื้นฐาน การดำเนินการด้านเอกสาร (SOP บทที่ 1 และบทที่ 2) และแนวปฏิบัติสำหรับคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ (SOP บทที่ 7)

2.       การแบ่งประเภทโครงการ (SOP บทที่ 4) การประเมินโครงการใหม่ (SOP บทที่ 3) และโครงการต่อเนื่อง  (SOP บทที่ 6)

3.       การประชุมคณะกรรมการ (SOP บทที่ 5)

4.       การกำกับติดตามการดำเนินงานของโครงการวิจัย (SOP บทที่ 8) และการประกันคุณภาพ (SOP บทที่ 9)

โดยแต่ละบทจะมีแบบทดสอบ 5 ข้อ ผู้เข้าร่วมการอบรมจะต้องผ่านการทบสอบแต่ละบทอย่างน้อย 80% จึงจะผ่านการทดสอบและได้ใบประกาศนียบัตร

          หลักสูตรการอบรม SOP ครั้งนี้จึงมิใช่เพียงการถ่ายทอดข้อปฏิบัติ หากแต่เป็นการเสริมสร้างระบบการกำกับดูแลการวิจัยในมนุษย์ของมหาวิทยาลัยขอนแก่นให้มีความเข้มแข็ง ก้าวสู่มาตรฐานสากล และธำรงไว้ซึ่งความรับผิดชอบต่อเพื่อนมนุษย์อย่างแท้จริง